Είναι η πιο βαρειά αρρώστια κυ­ρίως της λεμονιάς. Παθογόνο αίτιο είναι ο μύκητας Phoma (ή Deutero­phoma) tracheiphίla (Petri), στον οποίο προκύπτουν σαν πιο δεκτικά η λεμονιά, η κιτριά, η περγαμοτιά, η νεραντζιά, ή βολκαμερικάνα λεμονιά και περιστασιακά

η πορτοκαλιά και η μανταρινιά (ιδίως όταν οι μολύν­σεις γίνονται από τις ρίζες).

    Η ασθένεια εκδηλώνεται με κιτρίνισμα των νευρώσεων των φύλ­λων, που στη συνέχεια πέφτουν αφήνοντας στα κλαδάκια τους μί­σχους, ή ξηραίνονται προοδευτικά από την κορυφή προς τη βάση τους. Ιδιαίτερη διαγνωστική αξία έχει o χρωματισμός του νέου ξύλου, από το ροζ - σολομού ώς το κόκκινο ­καρώτου, που παρατηρείται σε μια λοξή τομή (κατ' εφαπτομένη) των κλαδιών που έχουν προσβληθεί.
    

Αν η μόλυνση είναι στο υπέργειο φυτό, η ασθένεια έχει οπωσδήποτε αργή εξέλιξη: το φυτό αντιδρά με νέα αναβλαστήματα στο χαμηλά τμήμα του κορμού, αλλά συχνά πεθαίνει μέσα σε λίγα χρόνια. Σε περί­πτωση μολύνσεων μέσω των ριζών ή του κορμού (μολύνσεις υπόγειες), η ασθένεια εξελίσσεται ταχύτατα (κεραυνοβόλα) γιατί το ρεύμα του “ανιόντος χυμού” διαχέει το παρά­σιτο σε όλη την κόμη του δέντρου. Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρείται ένας μαύρος χρωματισμός στο κέντρο του ξυλοκύλινδρου.

    Η είσοδος του παθογόνου στο φυτό ευνοείται από υψηλή σχετική υγρασία και μέτρια θερμοκρασία (14 23° C) και γίνεται μέσω πληγών. Τα πολυάριθμα σκασίματα από παγε­τοπληξία, από ανέμους ή και άλ­λους μετεωρολογικούς παράγοντες (χαλάζι, κλπ.) αποτελούν ισάριθμες θύρες εισόδου για το παράσιτο. Δεν είναι συχνή η διείσδυση από τις ρί­ζες, που πραγματοποιείται και αυτή μέσω πληγών, όπως π.χ. από βαθιές εδαφοκατεργασίες.

    Ο μύκητας, αφού μπει στον ξε­νιστή, φτάνει στα αγγειακά συγκρο­τήματα όπου και παραμένει μέχρι ,του θανάτου του προσβληθέντος οργάνου.

Η καταπολέμηση αυτής της αρ­ρώστιας πραγματοποιείται:

α) χρησιμοποιώντας ποικιλίες ή “κλώνους” λιγότερο δεκτικούς προσβολής (κλώνοι λεμονιάς Fem­minello ) ,

β) αποκόπτοντας και καίοντας τα προσβεβλημένα κλαδιά,

γ) αποφεύγοντας τις βαθιές εδαφοκαλλιέργειες για να μη πλη­γώνονται οι ρίζες,

δ) με επανειλημμένους ψεκα­σμούς (2 - 3 φορές) κατά τη φθινο­πωρο - χειμερινή περίοδο, για να εμποδιστούν οι μολύνσεις,

ε) με παραπέρα ψεκασμούς αμέσως μετά ένα μετεωρολογικό αντίξοο φαινόμενο, όπως παγωνιές, χαλάζια κλπ. Πολυάριθμα είναι τα μυκητοκτόνα που δίνουν καλά απο­τελέσματα, μεταξύ των οποίων τα άλατα χαλκού, ζιράμ, κάπταν, κα­πταφόλ, μπενομύλ (Μπενλέιτ) και μεθυλθειοφανέιτ (Νεοτοψίν) – τα δύο τελευταία, με προσθήκη ορυ­κτελαίων. Είναι ανάγκη να υπο­γραμμιστεί ότι η χειμερινή καταπο­λέμηση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αντικαθιστά τη “χειρουργική” (κλά­δευμα) αλλά απλώς τη συμπληρώ­νει.